อันตรายในโรงงานอุตสาหกรรม: ลดอันตรายจากอุณหภูมิด้วยระบบระบายอากาศ

เราคงไม่สามารถปฏิเสธได้ว่า โรงงานอุตสาหกรรม เป็นสถานที่ที่สามารถเกิดอุบัติเหตุและสร้างมลพิษ รวมถึงผลกระทบต่อร่างกายและจิตใจต่อผู้ปฏิบัติงานในโรงงานอุตสาหกรรมได้ตลอดเวลา หากไม่ได้รับการวางแผน ป้องกัน และควบคุม ดังนั้นกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับโรงงานอุตสาหกรรม จึงมีบทบาทในการกำหนดนโยบาย แนวทาง ที่จะให้ผู้ปฏิบัติหน้าที่ในโรงงานอุตสาหกรรม มีสุขอนามัยและคุณภาพชีวิตที่ดีได้ เพื่อปฏิบัติหน้าที่ได้อย่างปกติสุข
ดังที่กล่าวมาแล้ว มีปัจจัยต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง ไม่ว่าจะเป็นปัจจัยที่เป็นด้านกายภาพ ปัจจัยด้านชีวภาพ ปัจจัยด้านเคมี และปัจจัยทางจิตสังคม ที่ส่งผลต่อการทำงานในโรงงานอุตสาหกรรม ในบทความนี้ เราจะเน้นถึงปัจจัยด้าน “กายภาพ” ที่อาจก่อให้เกิดอันตรายต่อสุขภาพของผู้ปฏิบัติงานในโรงงานอุตสาหกรรม ได้แก่
1.   อุณหภูมิที่ผิดปกติ
2.   เสียงดัง
3.   ความสั่นสะเทือน
4.   รังสี
5.   แสดงสว่าง
ในที่นี้จะขอกล่าวถึง “เรื่องอุณหภูมิที่ผิดปกติ” ซึ่งจะส่งผลเสีย และเป็นอันตรายต่อสุขภาพ ได้แก่
·      อันตรายจากอุณภูมิที่เย็น
·      อันตรายจากอุณภูมิที่ร้อน
อุณภูมิที่ผิดปกตินี้ สามารถทำให้เกิดอัตรายต่อสุขภาพได้ หลายประการ ไม่ว่าจะเป็น
·      ไฮโปเทอเมีย คือ อาการที่เย็นจนสั่นไม่สามารถควบคุมร่างกายได้ ปวดตามส่วนปลายของแขนและขา หากมีอาการเย็นมาก จะทำให้หัวใจเต้นช้าลง ชีพจรอ่อน ความดันเลือดต่ำ สูญเสียความทรงจำ หมดความรู้สึก และอาจเสียชีวิตได้

สำหรับในประเทศไทยที่อยู่ในเขตอากาศร้อน เรื่องของอันตรายจากอุณหภูมิที่เย็นนั้นอาจพบไม่มาก หากไม่ใช่โรงงานที่มีสภาวะแวดล้อมโดยเฉพาะ เช่น โรงงานแช่แข็ง เป็นต้น
อันตรายสำคัญที่พบได้บ่อยในโรงงานอุตสาหกรรมในประเทศไทย คือ อันตรายจากอุณหภูมิที่ร้อน ตัวอย่างเช่น
·      การเป็นลมเนื่องจากความร้อน
·      การอุดตันของเส้นเลือด จากภาวะ Heat Syncope คือจะมีเลือดไปรวมกันบริเวณที่มีเส้นเลือดขยายตัว และเลือดไปอยู่ส่วนล่างของร่างกาย
·      การขาดน้ำและเกลือแร่ ทำให้เกิดความอ่อนเพลียจากความร้อน (Heat Exhaustion) มีอาการอ่อนล้า คลื่นไส้ ปวด หรือเวียนศีรษะ ผิวหนังชื้น ซีด หรืออาจเป็นสีแดง อาจสลบทั้งยืน และชีพจรอ่อน ความดันเลือดต่ำ ปัสสาวะน้อยและข้น เลือดไหลเวียนไม่เพียงพอ
·      การผิดปกติทางผิวหนัง อันเนื่องจาก

o  ความร้อน จะเกิดตุ่มเล็ก ๆ สีแดงในบริเวณที่ได้รับอันตรายจากความร้อน มีความรู้สึกคล้ายของทิ่มแทง ต่อมเหงื่ออุดตันทำให้เกิดการอักเสบ

o  การกักขังของเหงื่อ จะมีอาการขนลุกเมื่อได้รับความร้อน จะไม่มีเหงื่อ อาการจะลดลงเมื่ออยู่ในอากาศที่เย็นลง

จะเห็นว่า ภัยอันตรายจากอุณหภูมิที่ร้อนในโรงงานอุตสาหกรรม มีมากมายและน่าหวาดกลัว หากแต่เราสามารถป้องกันได้และควบคุมอันตรายต่าง ๆ เหล่านี้ได้ โดย
·      การควบคุมและป้องกันที่แหล่งกำเนิด
·      การควบคุมและป้องกันที่ตัวบุคคล
วิธีการหนึ่งที่จะช่วยควบคุมและป้องกันที่แหล่งกำเนิด และได้ผลอย่างมากในวงการอุตสาหกรรม ไม่ว่าจะเป็นการควบคุมอุณหภูมิ การกำจัดมลพิษในอากาศ การควบคุมความร้อน ความชื้น กลิ่นรบกวน ควัน และมลพิษอื่น ๆ นั่น ก็คือ “การใช้ระบบระบายอากาศ”
ระบบระบายอากาศ
ระบบระบายอากาศอุตสาหกรรม โดยทั่ว ๆ ไป สามารถแบ่งได้ 3 ประเภท คือ
·      ระบบทำความเย็น (ปรับอากาศ)
·      ระบบระบายอากาศธรรมดาโดยใช้พัดลม
·      ระบบทำความร้อน
สำหรับประเทศไทยนั้น นิยมใช้ 2 ระบบแรกสำหรับระบบระบายอากาศ และเมื่อแยกออกตามลักษณะการใช้ แล้ว สามารถแบ่งได้เป็น 2 ชนิด คือ การระบายอากาศแบบทำให้เจือจาง (dilution ventilation) หรือแบบทั่วไป (general dilution) และแบบเฉพาะที่ (local exhaust ventilation) ซึ่งแต่ละชนิดจะมี ทั้งข้อดี และข้อจำกัดที่แตกต่างกัน