อันตรายในโรงงานอุตสาหกรรม: ลดอันตรายจากอุณหภูมิด้วยระบบระบายอากาศ

เราคงไม่สามารถปฏิเสธได้ว่า โรงงานอุตสาหกรรม เป็นสถานที่ที่สามารถเกิดอุบัติเหตุและสร้างมลพิษ รวมถึงผลกระทบต่อร่างกายและจิตใจต่อผู้ปฏิบัติงานในโรงงานอุตสาหกรรมได้ตลอดเวลา หากไม่ได้รับการวางแผน ป้องกัน และควบคุม ดังนั้นกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับโรงงานอุตสาหกรรม จึงมีบทบาทในการกำหนดนโยบาย แนวทาง ที่จะให้ผู้ปฏิบัติหน้าที่ในโรงงานอุตสาหกรรม มีสุขอนามัยและคุณภาพชีวิตที่ดีได้ เพื่อปฏิบัติหน้าที่ได้อย่างปกติสุข
ดังที่กล่าวมาแล้ว มีปัจจัยต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง ไม่ว่าจะเป็นปัจจัยที่เป็นด้านกายภาพ ปัจจัยด้านชีวภาพ ปัจจัยด้านเคมี และปัจจัยทางจิตสังคม ที่ส่งผลต่อการทำงานในโรงงานอุตสาหกรรม ในบทความนี้ เราจะเน้นถึงปัจจัยด้าน “กายภาพ” ที่อาจก่อให้เกิดอันตรายต่อสุขภาพของผู้ปฏิบัติงานในโรงงานอุตสาหกรรม ได้แก่
1.   อุณหภูมิที่ผิดปกติ
2.   เสียงดัง
3.   ความสั่นสะเทือน
4.   รังสี
5.   แสดงสว่าง
ในที่นี้จะขอกล่าวถึง “เรื่องอุณหภูมิที่ผิดปกติ” ซึ่งจะส่งผลเสีย และเป็นอันตรายต่อสุขภาพ ได้แก่
·      อันตรายจากอุณภูมิที่เย็น
·      อันตรายจากอุณภูมิที่ร้อน
อุณภูมิที่ผิดปกตินี้ สามารถทำให้เกิดอัตรายต่อสุขภาพได้ หลายประการ ไม่ว่าจะเป็น
·      ไฮโปเทอเมีย คือ อาการที่เย็นจนสั่นไม่สามารถควบคุมร่างกายได้ ปวดตามส่วนปลายของแขนและขา หากมีอาการเย็นมาก จะทำให้หัวใจเต้นช้าลง ชีพจรอ่อน ความดันเลือดต่ำ สูญเสียความทรงจำ หมดความรู้สึก และอาจเสียชีวิตได้

สำหรับในประเทศไทยที่อยู่ในเขตอากาศร้อน เรื่องของอันตรายจากอุณหภูมิที่เย็นนั้นอาจพบไม่มาก หากไม่ใช่โรงงานที่มีสภาวะแวดล้อมโดยเฉพาะ เช่น โรงงานแช่แข็ง เป็นต้น
อันตรายสำคัญที่พบได้บ่อยในโรงงานอุตสาหกรรมในประเทศไทย คือ อันตรายจากอุณหภูมิที่ร้อน ตัวอย่างเช่น
·      การเป็นลมเนื่องจากความร้อน
·      การอุดตันของเส้นเลือด จากภาวะ Heat Syncope คือจะมีเลือดไปรวมกันบริเวณที่มีเส้นเลือดขยายตัว และเลือดไปอยู่ส่วนล่างของร่างกาย
·      การขาดน้ำและเกลือแร่ ทำให้เกิดความอ่อนเพลียจากความร้อน (Heat Exhaustion) มีอาการอ่อนล้า คลื่นไส้ ปวด หรือเวียนศีรษะ ผิวหนังชื้น ซีด หรืออาจเป็นสีแดง อาจสลบทั้งยืน และชีพจรอ่อน ความดันเลือดต่ำ ปัสสาวะน้อยและข้น เลือดไหลเวียนไม่เพียงพอ
·      การผิดปกติทางผิวหนัง อันเนื่องจาก

o  ความร้อน จะเกิดตุ่มเล็ก ๆ สีแดงในบริเวณที่ได้รับอันตรายจากความร้อน มีความรู้สึกคล้ายของทิ่มแทง ต่อมเหงื่ออุดตันทำให้เกิดการอักเสบ

o  การกักขังของเหงื่อ จะมีอาการขนลุกเมื่อได้รับความร้อน จะไม่มีเหงื่อ อาการจะลดลงเมื่ออยู่ในอากาศที่เย็นลง

จะเห็นว่า ภัยอันตรายจากอุณหภูมิที่ร้อนในโรงงานอุตสาหกรรม มีมากมายและน่าหวาดกลัว หากแต่เราสามารถป้องกันได้และควบคุมอันตรายต่าง ๆ เหล่านี้ได้ โดย
·      การควบคุมและป้องกันที่แหล่งกำเนิด
·      การควบคุมและป้องกันที่ตัวบุคคล
วิธีการหนึ่งที่จะช่วยควบคุมและป้องกันที่แหล่งกำเนิด และได้ผลอย่างมากในวงการอุตสาหกรรม ไม่ว่าจะเป็นการควบคุมอุณหภูมิ การกำจัดมลพิษในอากาศ การควบคุมความร้อน ความชื้น กลิ่นรบกวน ควัน และมลพิษอื่น ๆ นั่น ก็คือ “การใช้ระบบระบายอากาศ”
ระบบระบายอากาศ
ระบบระบายอากาศอุตสาหกรรม โดยทั่ว ๆ ไป สามารถแบ่งได้ 3 ประเภท คือ
·      ระบบทำความเย็น (ปรับอากาศ)
·      ระบบระบายอากาศธรรมดาโดยใช้พัดลม
·      ระบบทำความร้อน
สำหรับประเทศไทยนั้น นิยมใช้ 2 ระบบแรกสำหรับระบบระบายอากาศ และเมื่อแยกออกตามลักษณะการใช้ แล้ว สามารถแบ่งได้เป็น 2 ชนิด คือ การระบายอากาศแบบทำให้เจือจาง (dilution ventilation) หรือแบบทั่วไป (general dilution) และแบบเฉพาะที่ (local exhaust ventilation) ซึ่งแต่ละชนิดจะมี ทั้งข้อดี และข้อจำกัดที่แตกต่างกัน

ออกแบบระบบระบายอากาศ ดี ประหยัดได้มากมาย

ระบบระบายอากาศ มีหลากหลายประเภท การระบายอากาศ เหมาะสำหรับทุกทุกที่ ห้องทำงาน ห้องนอน ห้องน้ำ โรงงานอุตสาหกรรม โรงพยาบาล โรงเรียน เพราะการระบายอากาศ ทำให้อากาศเกิดการหมุนไหว ไม่อับชื้น ไม่เป็นแหล่งสะสมของเชื้อโรค อากาศที่ไหลเวียนบ้างจะถูกฆ่าเชื้อโรคโดยแสงแดด บ้างก็จะตายไปเอง หรือ ความชื้นตัวการสำคัญที่ทำให้เกิดเชื้อโรค แบคทีเรีย ไวรัส เป็นต้น  ระบบระบายอากาศ มีการออกแบบแยกเฉพาะของแต่ละสถานที่ เช่น

ระบบระบายอากาศ โรงเรียน ห้องเรียน ถึงแม้ปัจจุบันห้องเรียนในกรุงเทพ มากกว่า 70% นักเรียนเปิดแอร์เรียนกัน จึงจำเป็นต้องมีการติดตั้งพัดลมระบายอากาศ เฉพาะห้อง ตัวเล็กเล็ก เพื่อระบายอากาศในห้องออกไปบ้าง ป้องกันการติดเชื้อโรค กรณีมีเด็กนักเรียนบางคนเป็นหวัด  หรือ บางโรงเรียนอาจจะใช้ระบบระบายอากาศ แบบเดินท่อ สมบูรณ์ แบบ เพื่อ ต่อท่อเดินอากาศ โดยใช้พัดลมไอเย็น แทน เครื่องปรับอากาศ จะทำให้ประหยัดค่าไฟฟ้ามาก และทำให้อากาศภายในห้องเรียน ต่างจากภายนอก ถึง 3-5 องศา นักเรียนสามารถเรียนได้อย่างเย็นสบาย ประหยัดไฟฟ้ามาก

สำหรับสถานที่ที่มีฝุ่นมาก ต้องการกำจัดฝุ่น ด้วย สามารถทำได้โดยติดตั้ง ถุงกรองฝุ่น หรือ ม่านน้ำสำหรับดักจับฝุ่น เท่านี้ ก็จะได้อากาศที่ไหลเวียนเข้ามา เป็นอากาศสะอาดปราศจากฝุ่น ทำงานได้อย่างสะดวกและสบาย

การเลือกระบบระบายอากาศ ที่ดีนอกจากจะได้อากาศที่สะอาด ยังได้ความเย็นสบาย และที่สำคัญต้องประหยัดไฟฟ้าในการใช้งานด้วย จึงจะเรียกได้ว่าเป็น ระบบระบายอากาศ ที่ดี เพราะส่วนใหญ่เราต้องใช้งานระบบระบายอากาศระยะยาว และต้องออกแบบให้สามารถซ่อมบำรุงได้อย่างง่ายดาย 

โรงงานอุตสาหกรรม และ ระบบระบายอากาศ

โรงงานอุตสาหกรรม มักจะเป็นแหล่งสะสมความร้อนและฝุ่นละออง ซึ่งเจ้าของธุรกิจจำเป็นจะต้องจัดให้มีการบริหารจัดการพื้นที่ในส่วนผลิต ไม่ให้เกิดมลภาวะด้านอากาศที่ร้อนอบอ้าว ซึ่งเกิดจากความร้อนที่ถูกปล่อยออกมาจากกระบวนการผลิต และความร้อนของอากาศ  เมื่อรวมกันแล้วจะมีค่าความร้อนที่สูงเกินระดับ ซึ่งจะเป็นอันตรายต่อแรงงานที่ทำงานอยู่ในโรงงานอุตสาหกรรมนั้น ทั้งด้านสุขภาพและความปลอดภัยในการทำงาน รวมถึงประสิทธิภาพในการทำงานก็จะลดลง

ระบบระบายความร้อนโรงงาน จะต้องมีวิศวกรโรงงานเป็นผู้ดูแล และควบคุมโดยการออกแบบระบบระบายอากาศ ให้เหมาะสมกับสินค้าที่ผลิต  ส่วนใหญ่ปัญหาหลักๆ ของโรงงานอุตสาหกรรม ก็คือการดูแลเรื่องระบบระบายความร้อนในโรงงาน ถ้าปล่อยให้ค่าความร้อนมีระดับที่สูงเกินไป อุณหภูมิผิวหนังของคนทำงานจะเริ่มรับไม่ไหว และทำให้เกิดเจ็บป่วยขึ้นมา จนไม่สามารถทำงานอย่างมีประสิทธิภาพต่อไปได้ อันเป็นผลให้กำลังการผลิตสินค้าลดลงตามไปด้วย ลองนึกดูดีๆ ก็แล้วกันว่า หากเรายืนอยู่กลางแดด 1 ชั่วโมง เราจะรู้สึกร้อนแค่ไหน และจะทนความร้อนต่อไปได้จนครบชั่วโมงจริงๆหรือ แต่สำหรับคนทำงานในโรงงานแล้ว ช่วงเวลาการทำงานไม่ต่ำกว่า 8 ชั่วโมง หากว่าต้องทนกับความร้อนที่มากเกินไปในโรงงาน ถึงแม้ว่าจะมีร่างกายที่แข็งแกร่งปานใด ก็คงยากที่จะอดทนอยู่ได้เป็นระยะเวลาติดต่อกัน จากวัน เป็นเดือน และเป็นปี ดังนั้น นอกจากดูแลเรื่องกำลังการผลิต ซึ่งจะให้ผลตอบแทนจำนวนมหาศาลแล้ว การดูแลเรื่องระบบระบายอากาศ ในโรงงาน ก็มีความสำคัญไม่ยิ่งหย่อนไปกว่ากัน

พัดลมโรงงาน ต่างกันไหมกับ พัดลมอุตสาหกรรม

คุณเคยสงสัยไหมว่าพัดลมโรงงาน กับ พัดลมอุตสาหกรรม แตกต่างกันอย่างไร  จริงแล้วพัดลมโรงงานกับพัดลมอุตสาหกรรมคือพัดลมชนิดเดียวกันเพียงแต่มีชื่อเรียกหลายชื่อ   พัดลมโรงงานและพัดลมอุตสาหากรรมก็คือพัดลมระบายอากาศ,พัดลมดูดอากาศ, พัดลมใบแดง, พัดลมติดฝาผนัง เป็นพัดลมที่ออก แล้วแต่จะเรียกเพราะส่วนใหญ่แล้วจะเรียกตามประเภทของมัน เช่นพัดลมใบแดง ที่เรียกก็เพราะมีใบพัดสีแดง   พัดลมโรงงานเหมาะสำหรับระบายอากาศในโรงงาน อุตหกรรม   โรงทอ   โรงครัว  ร้านอาหาร สนามกีฬา และอื่นๆ โดยส่วนใหญ่จะเป็นสถานที่ที่กว้างๆ ราคาของพัดลมโรงงานนั้นไม่แพง หากซื้อพัดลมโรงงานมาใช้แล้วล่ะก็เรียกได้ว่าประหยัดได้เลยทีเดียว  อีกอย่างพัดลมโรงงานยังดูแลรักษาง่าย ไม่ยุ่งยากอีกต่างหาก

พัดลมโรงงานแยกออกเป็นประเภทย่อยๆได้ดังนี้

 พัดลมแบบมอเตอร์ขับตรง มีลมมาก และตัวพัดลมมีขนาดเล็กขนาดเล็กทำให้ประหยัดพื้นที่ติดตั้ง เสียงเงียบ ติดตั้งง่าย สามารถกันฝนได้ ใบพัดทำจากเหล็ก 

ลักษณะการใช้งาน

1. งานระบายอากาศในห้องครัว ห้องอาหาร นอกจากนี้ยังเหมาะสำหรับระบายอากาศ สำหรับโรงงาน โกดัง เพื่อดูดฝุ่น ควัน ความร้อน ระบบบำบัดกลิ่น

2. สามารถติดตั้งเกร็ดตะแกรงกันฝนสาดเข้าอาคารได้

3. สามารถติดตั้งพร้อมกับขาตั้ง และล้อเลื่อน แต่ต้องสั่งเพิ่ม เพื่อให้สะดวกในการเคลื่อนย้าย

พัดลมชนิดขับด้วยสายพาน มีทั้งแบบตั้งพื้นและติดผนัง สำหรับติดตั้งเพื่อระบบระบายอากาศในโกดัง  โรงงานโรงเรือน เป็นพัดลมที่มีเสียงเงียบและประหยัดไฟ

พัดลมสำหรับเป่าคอยล์เย็น ร้อน ใช้สำหรับระบายอากาศตู้ไฟ มีน้ำหนักเบา และกินไฟน้อย

พัดลมโบลเวอร์ หรือ พัดลมหอยโข่ง มักใช้ในที่อยู่อาศัย ภัตตาคาร โรงงานอุตสาหกรรม ห้องเก็บของ โรงงาน

ห้องครัว ที่มีเขม่าควันมาก ไอน้ำมันในห้องครัว เศษกระดาษ ผง เศษไม้ ฝุ่นละออง ดูดฝุ่นสีในห้องพ่นสี

                จากที่ยกตัวอย่างมาข้างเป็นเป็นเพียงส่วนหนึ่งของพัดลมโรงงาน  ที่จริงแล้วพัดลมโรงงานมีมากกว่าถ้าหากสนใจจะเลือกซื้อพัดลมโรงงาน หรือต้องการข้อมูลเพิ่มเติม ปรึกษาหรือขอข้อมูลได้ที่บริษัทผู้ผลิตพัดลมโรงงานหรือร้านค้าที่จำหน่ายพัดลม

โรงงานร้อน ทำอย่างไร

หลักการออกแบบระบายอากาศ โรงงาน จากวิศวกรผู้ชำนาญการ ตามหลักกลศาสตร์ โดยเฉพาะ 

หลักการ ระบายอากาศ เบื้องต้น คือ ต้องนำอากาศร้อน ออกจากระบบให้ได้มากที่สุด โดยการใช้พัดลมดูดอากาศ ติดตั้ง หรือ ต่อท่ออากาศ ดูดอากาศร้อน ออกจากส่วนที่สร้างอากาศร้อนโดยตรง เพื่อกำจัดอากาศร้อนเหล่านั้น ออกจากระบบให้เร็วที่สุด จะไม่ทำให้ส่วนอื่น ร้อนไปด้วย 

หากเป็นอาคารชั้นเดียว สูง ตามหลักการ อากาศจะลอยตัวขึ้นสู่ที่สูง เราจึงมักจะติดตั้งพัดลมดูดอากาศไว้ที่สูง ฝ้า หรือ เพดาน หรือ หลังคา เพื่อให้ระบายอากาศร้อน ออก

ต่อมาเมื่อ อากาศร้อน ออกร้อนไป อากาศจากภายนอกจะเคลื่อนที่ออกมาแทนที่ หรือ เราอาจจะใช้ระบบการระบายอากาศ แบบเป็นระบบปิด คือ เอาอากาศร้อนเอา และเติมอากาศที่เย็น มาแทน โดยใช้พัดลมไอเย็น ผลิต อากาศเย็นมาเติมแทนที่ โดยติดตั้ง พัดลมไอเย็น อาจใช้ระบบท่อส่งความเย็น ลงมาก หรือ ใช้พัดลมไอเย็น พ่นเฉพาะจุดก็ได้ 

พัดลมไอเย็น คือ เครื่องปรับอากาศที่ใช้หลักการระเหยของไอน้ำ หรือ ระบบ Evaporative  โดยมีความพิเศษแตกต่างจาก แอร์ คือ ประหยัดไฟฟ้ามากว่า แต่ความเย็น ที่แตกต่างจากภายนอก 3-5 องศาเท่านั้น พัดลมไอเย็น ไม่เปียก ไม่ใช้พัดลมพ่นไอน้ำ 

 

มาใช้พัดลมไอเย็น พัดลมดูดอากาศ พัดลมระบายอากาศ เพื่อปรับอากาศ ให้โรงงานอุตสาหกรรม มีบรรยากาศ สิ่งแวดล้อมทีดีในการทำงาน